|
– „қачон сизлар (яъни мўминлар) аёлларингизни талоқ қилсангизлар уларнинг иддаларида (яъни поклик пайтларида) талоқ қилинглар“. [65:1]
Бу ердаги ( لِعِدَّتِهِنَّ )дан мурод идданинг аввалидир. Негаки, талоқ шариатга кўра, ҳайздан пок бўлингандан кейинги талоқдир, яъни, идданинг аввали покликдир. Шу билан (القرء ) сўзининг поклик маъносини ҳам англатиши маълум бўлади. Ҳар икки шайх ривоят қилган ҳадисда Ибн Умар р.а. хотинини ҳайз кўриб турган ҳолатида талоқ қилган. Умар р.а. буни Пайғамбар с.а.в.га келиб айтган. Пайғамбар с.а.в. аччиқланиб:
«مُرْهُ فَلْيُرَاجِعْهَا ثُمَّ لِيُمْسِكْهَا حَتَّى تَطْهُرَ قَبْلَ أَنْ تَمُسَّ، فَتِلْكَ الْعِدَّةُ الَّتِى أَمَرَ اللهُ تَعَالَى أَنْ يُطَلِّقَ لَهَا النِّسَاءُ»
«унга буюр, хотинига қайтсин, то пок бўлгунига қадар ушлаб турсин, жинсий яқинлик қилмасин, мана шу Аллоҳ Таоло буюрган аёллар талоқ қилинадиган иддадир», дедилар.24
Бу гапга маъно бериш (لِعِدَّتِهِنَّ )даги ли сўзининг маъносига боғлиқдир. Биз аёллар талоқ қилинадиган иддадир, деб таржима қилинган иборанинг арабчасида идда сўзига шу қўшимча, ли қўшимчаси қўшилган. Бу қўшимча бундай ҳолатда бир неча маъноларни англатади. У айтилаётган вақтнинг аввалини англатиши ҳам, айтилаётган вақтдан олдинги пайтни англатиши ҳам, айтилаётган вақтдан кейинги пайтни англатиши ҳам мумкин. Масалан, саҳарлаб ёздим, деган гапда ёзиш иши тонгнинг энг олдинги пайтда бажарилганини билдиради. Кечадан мана мунча пайт ўтганида ёздим, дейилганда ёзиш иши айтилаётган вақтдан яъни, кечадан кейин бажарилганини билдиради. Кечага мана мунча пайт қолганда ёздим, дейилганда эса ёзиш иши айтилаётган вақтдан, яъни, кечадан олдин бажарилганини билдиради. Уччала гапнинг ҳам арабчасида мазкур қўшимча қўлланган. Қўшимчанинг қайси маънони англатаётгани қаринага қараб бўлади.
Бу ерда бу қўшимча талоқ тушиши қаринаси билан иддалари бошланишидан олдин, деган маънони англатиб келяпти. Талоқ идда бошланишидан олдин тушади. Демак, «Аллоҳ буюрган аёллар талоқ қилинадиган идда мана шу», деган гапдан аёллар иддаларидан (иддалари бошланишидан) олдин талоқ қилинади, деган маъно чиқади. Бинобарин, олдинги икки ҳадисдаги (القرء ) сўзининг ҳайз
(24) Термизий: 4850, 4916. Муслим: 2675, 2676.
36-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232